تشکیل جلسه دادرسی به روش الکترونیکی

فناوری اطلاعات و ارتباطات به مدد ویژگیهای مثبت فراوان خود، جنبههای مختلف زندگی بشر امروز را در مینوردد. امر دادرسی نیز از این قاعده مستثنی نیست. روند الکترونیکی کردن مراحل دادرسی، از اوائل دههی هشتاد شمسی شروع شد که نتیجهی آن راهاندازی سیستم مدیریت پروندهی قضایی است که از طریق آن، علاوه بر مکانیزه شدن امور اداری دستگاه قضایی، برخی خدمات قضایی از قبیل ارائهی دادخواست، پیگیری پرونده و ...، نیز به صورت الکترونیکی و اینترنتی به مردم ارائه میشود. اما با وجود اینکه جلسهی دادرسی یکی از مهمترین مراحل دادرسی است، در این مطالعات و کارهای انجامشده جایگاه مناسبی پیدا نکرده است. از این رو در پژوهش حاضر برآن شدهایم تا امکان برگزاری یک جلسهی دادرسی به شیوهی الکترونیکی را از منظر دانشهای مرتبط همچون رایانه، فلسفه، حقوق و ...، بررسی کنیم و با برشمردن مزایا و معایب؛ و بحث در بارهی چگونگی اجرایی شدن آن، بحث نسبتا جامعی در بارهی مباحث نظری و عملی این موضوع ارائه دهیم. مهمترین نتایجی که از این پژوهش به دست آمده آن است که اولا، جلسهی دادرسی الکترونیکی با وجود شباهت زیاد به جلسهی دادرسی سنتی، تفاوتهایی با آن دارد که براساس همین تفاوتها، باید قوانین متناسب با آن وضع شود و احکام خاصی بر آن مترتب گردد، به عنوان مثال، طرفین دعوا به برگزاری جلسه به شیوهی الکترونیکی رضایت داشته باشند، بیشتر پروندههای کیفری در آن قابل طرح نیستند و ... . ثانیا، در صورت تحقق همهی شرایطی که طی آن یک جلسهی دادرسی، حضوری محسوب میشود، جلسهی دادرسی الکترونیکی نیز حضوری خواهد بود و صرف عدم حضور فیزیکی طرفین دعوا در جلسه، آن را به غیابی تبدیل نمیکند. ثالثا، مزایای این نوع جلسه همچون کاهش اطالهی دادرسی، افزایش امکان حضور وکیل در جلسات دادرسی و کاهش تنش در جلسات دادرسی، بر معایب آن فزونی دارد و بر این اساس باید مورد توجه جدی صاحبنظران حقوقی و مسئولان دستگاه قضایی قرار گیرد.